مراحل بافت فرش دستباف

بافت فرش دستباف چگونه انجام می پذیرد؟ فرش های دستباف دارای ارزش داخلی خاصی هستند که آن ها را بالاتر از محصولات ماشینی قرار می دهد. فرش دستباف هزینه بیشتری دارد و نیازمند مراقبت های خاص است. فرش های دستباف شامل مجموعه ای بی انتها از انتخاب ها و تصمیمات، پیچ و خم های جزئی و دقیق است که در مجموع به فرش شخصیت و ارزش می بخشد.

بافت فرش دستباف چگونه انجام می پذیرد؟ فرش های دستباف دارای ارزش داخلی خاصی هستند که آن ها را بالاتر از محصولات ماشینی قرار می دهد. فرش دستباف هزینه بیشتری دارد و نیازمند مراقبت های خاص است. فرش های دستباف شامل مجموعه ای بی انتها از انتخاب ها و تصمیمات، پیچ و خم های جزئی و دقیق است که در مجموع به فرش شخصیت و ارزش می بخشد. این همان چیزی است که بهترین دستگاه  تولید فرش ماشینی فاقد آن است.

فرش های ماشینی توسط دستگاه های تولید فرش ساخته می شوند. از زمان صنعتی شدن غرب در قرن نوزدهم، فرش ها توسط فرایند های دستگاه های بافندگی مختلف تولید می شوند. برای ساخت اینگونه فرش ها معمولا از همان مواد فرش دستباف یعنی پشم، ابریشم و پنبه استفاده می شود که غالبا از کیفیت بالایی برخوردار هستند. استانداردهای ساخت نیز ممکن است بالا باشد. اما طراحی و اجرای فرش های ماشینی مکانیکی هستند. این همان نقطه تمایز بافت فرش دستباف و ماشینی است.

مواد به کار رفته در بافت فرش دستباف

موادی که هنگام بافت فرش دستباف استفاده می شوند به اندازه طراحی و طرز کار مهم هستند. آن ها به طور کلی به تاثیرات مهمی روی رنگ، بافت، احساس لمسی و بیش از همه دوام فرش دارند. پشم، پنبه، ابریشم، رنگ، مو شتر، ابریشم بامبو و ابریشم موز مهم ترین موادی هستند که در بافت فرش دستباف مورد استفاده قرار می گیرند.

از بین موادی که به طور معمول برای ساخت فرش دستباف استفاده می شود، مسلما بیشترین آن ها پشم، پنبه، ابریشم و رنگ های مختلفی هستند که برای درست جلوه دادن رنگ در فرش استفاده می شوند.

فرش های ابریشم از لحاظ ظاهری کاملا متفاوت با فرش هایی هستند که با پنبه یا پشم ساخته می شوند. فرش های ابریشمی از جلای زیبایی خاصی برخوردارند و اغلب در کل نقش و نگارهای بسیار مفصلی دارند. ظرافت نسبی ابریشم نسبت به موادی مانند پشم و پنبه به بافندگان اجازه می دهد الگوها و نقوش بسیار دقیقی در بافت فرش دستباف ایجاد کنند.

لازم است بدانید رنگ هایی که برای رنگ آمیزی فرش دستباف استفاده می شوند ممکن است شیمیایی یا گیاهی باشند. یعنی می توانند مصنوعی یا طبیعی باشند. رنگ های طبیعی جلوه و نمای خاص و زیبایی دارند و همچنین از دوام خوبی برخوردار هستند.

تکنیک های بافت فرش دستباف

در رابطه با بافت فرش دستباف باید بگوییم شاید مهم ترین راه برای تشخیص کیفیت یک فرش از طریق طراحی آن نیست، بلکه از طریق مواد و تکنیک استفاده شده برای بافتن فرش است. حتی کوچکترین تفاوت در تکنیک های به کار رفته برای بافت فرش نیز می تواند تاثیر فوق العاده ای بر دوام و ارزش کلی فرش داشته باشد. شخصی که در ارزیابی این ویژگی ها آموزش دیده است می تواند در رابطه با ویژگی هایی فراتر از کیفیت آن، از جمله محل ساخت و سن یک قطعه فرش خاص نتیجه گیری کند. اگر چه روش های مختلفی برای بافت فرش از جمله بافتن، بستن دست (یا گره زدن با دست)، قلاب زدن، برش زدن و تافت زدن وجود دارد، اما متداول ترین آن ها گره زدن با دست است.

مراحل بافت فرش دستباف به شرح زیر هستند:

1-تهیه پشم خام

پشم خام یا وارد می شود و یا از بازارهای اطراف خریداری می شود. البته در زمان های قدیم از پشم گوسفندان نیز استفاده می شد. پشم خام غالبا دارا گرد و غبار و چربی هایی است که با شستشو به صورت کامل از بین می روند. ابتدا پشم را تهیه و به محل کارگاه حمل می کنند.

2-تمیز کردن پشم

این فرآیند شستشوی الیاف پشم است. الیاف پشم دارای گرد و غبار ، خاک و مواد روغنی چسبنده ای است. این ماده ی چسبنده مانند موم است که از غدد عرق گوسفند خارج می شود. الیاف را باید با مواد شوینده شستشو داد تا مواد زائد پاک شوند. سپس این الیاف باید به مدت دو الی سه روز در آفتاب بماند تا به خوبی خشک شود.

3-ریسندگی پشم

ریسندگی یا چرخش پشم شامل دو مرحله کارتینگ و چرخش است. کارتینگ گاهی با دست و با کمک برس کاردینگ یا غلطک های کارتینگ انجام می شود. پشم کارتونی را با استفاده از چرخ تبدیل به نخ می کنند. ضخامت نخ به کیفیت فرش بستگی دارد و به طور کلی برای بافت فرش دستباف از نخ 3 لایه استفاده می شود. لازم است بدانید امروزه کارخانه های زیادی وجود دارند که کار ریسندگی را انجام می دهند. یعنی امروزه کارخانه ها پشم خام را تهیه می کنند، آن را شستشو می دهند و سپس نخ را تولید می کنند.

4-رنگرزی نخ

حال نوبت آن است که نخ های آماده شده رنگرزی شوند تا نخ های چند رنگ برای ساخت فرش دستباف آماده شوند. روش رنگرزی در سال های گذشته بسیار سخت بود و نخ ها را در دیگ های بزرگ و در اتاق های بسته رنگرزی می کردند. برای رنگرزی نخ ها استفاده از رنگ های حاوی مواد مضر مانند AZO ممنوع است و از مواد رنگی تولید کنندگان مشهور بین المللی استفاده می شود. این رنگ ها از درجه ثبات بالایی برخوردار هستند. نخ رنگ شده بسته به آب و هوا باید یک تا سه روز در زیر نور آفتاب خشک شود. برخی از تولیدکنندگان هنوز از رنگ آمیزی گیاهی (طبیعی) استفاده می کنند. حال نخ ها باید به بسته بندی های کوچک تقسیم شوند.

5-طراحی

برای طراحی بافت فرش دستباف اغلب از سه نوع الگو طراحی استفاده می شود. الگوهای منحنی ، هندسی و اشکال خاص. این الگوها می توانند قسمت کوچکی از یک فرش را تزیین کنند یا در یک نقش و نگار کلی استفاده شوند. از روی الگو ی فرش می توان فهمید که فرش از چه سبکی پیروی می کند.  الگوی طراحی بارزترین و شاید مهمترین ویژگی در یک فرش است. معمولا الگو ها را با استفاده از دست روی کاغذ طراحی می کنند.

6-بافت فرش

حال همه چیز برای بافت فرش دستباف آماده است. در این مرحله کسانی که مسئول بافت یک فرش هستند با استفاده از نخ های آماده شده و همچنین طراحی مورد نظر بافت فرش را آغاز می کنند. بافت فرش دستباف با توجه به تکنیک استفاده شده و همچنین مهارت بافنده، در یک مدت زمان مشخص انجام می شود.